Әйелдердің өз құқықтары үшін күресі ХХІ ғасырда да өзектілігін жоғалтқан жоқ. “Феминизм” нені жасырады және неге бұл құбылыстар әлі күнге дейін көптеген зерттеушілердің өзіне көңіл аударуын жалғастыруда. Бүгін біз осы және басқа туралы қонағымызбен – “Шет тілі” мамандығының бірінші курс студенті – менің сұрақтарыма қуана жауап берген Сальникова Илонамен сөйлесетін боламыз.
–Илона, сіз зерттеу үшін осындай тақырыпты таңдағаныңыз қалай болды?
-Қоғамдық әділеттілік пен гендерлік теңдік тақырыбы мені мектептен бастап қызықтыра бастады.
-Неліктен сіз Қазақстандағы феминизмді әлі ешкім зерттемеген әлеуметтік құбылыс деп санайсыз?
– Бұл құбылыс зерттелмеген, өйткені біздің елде толық теңдікке қол жеткізу үшін біз діни, гендерлік және жас стереотиптерінен бас тартуымыз керек. Қазіргі уақытта біздің ел бұған дайын емес деп санаймын.
-Сіздің осы бағытпен қоғамдық санада танысуыңыз неден басталды?
-9-сыныпта, : “Сіз үшін “идеалды” мемлекет қандай?” деген тақырыптан кейін . Мен өзіме сұрақ қоя бастадым: “Мүмкін” идеалды” мемлекет — бұл гендерлік стереотиптер, кеңестік мұра және адамдардың, әсіресе әйелдердің құқықтарына нұқсан келтірмейтін мемлекет болар?”. Сол сәттен бастап мен бұл тақырыпты тереңірек зерттей бастадым және барлық аспектілерді тереңірек қарастырдым. Осылайша мен “Феминизм әлеміне”келдім.
– Отыз жылдан астам уақыт ішіндегі феминизмді әлі де санаға сіңімсіз деп ойлайсыз ба және оның әлемдік ауқымдағы даму тенденциялары енді өзекті болмай қалды ма?
– Феминизм саналы, тек проблема – біздің қоғам оны қабылдауға дайын емес. Шынында да, бізде қоршаған ортаның патриархалдық моделі және “ұят” тәрбиесі бар. Неліктен бір нәрсені өзгерту керек?
– Тарихи аспект бойынша феминизм туралы айтатын болсақ, онда қанша адам нақты із қалдырды және оны зерттей бастаған және осы құбылысты дәл анықтаған адамдар кім болды?
– Біріншіден, мен Абигейл Смит Адамсты ерекше атап өткім келеді. Бұл қозғалысты бастаған алғашқы әйел.”Екінші жыныс” атты кітапты жазған Симон де Бовуарды да атап өткім келеді. Онда гендерлік стереотиптердің проблемалары ашып көрсетілді..
-Сіздің ойыңызша: Қазақстанда әйелдер құқығын қорғауға ықпал ететін және шын мәнінде әйелдер құқығын теңдеуге қызмет ететін ұйымдардың орны бар ма? Батыс сәні Қазақстандағы дәстүрлі құндылықтарды бұзудың тамаша жолы үшін әдемі фасад қана емес пе?
– Менің ойымша, дәл осы мәселеде i – ге нүкте қоюға әлі уақыт жоқ – бұл менің ғылыми жобадағы жұмысымды жазып, қорғағаннан кейін ғана шеше алатын мәселем – бәрін уақыт көрсетеді.
Мен Илонаға қызықты кездесу үшін алғыс айтқым келеді, оның әр ісіне сәттілік тілеймін, және мен сұхбатымызды Абигейл Адамстің – бірінші феминистің ер адамдар туралы қызу қандылықпен айтқан: “сіздің жынысыңыз табиғаты бойынша озбыр екендігі соншалықты айқын шындық, ол сізден басқалардың талқылауын қажет етпейді, бақытымызға орай, өз еркімен досының нәзік және сүйікті есімі үшін дөрекі мырза атағын береді. Неліктен бізді барлық қатыгездікпен және немқұрайлылықпен жазасыз пайдаланатын зұлым және заңсыз адамдарды биліктен айыруға болмайды. Ақылды ер адамдар барлық ғасырларда бізге тек сіздің жынысыңыздың вассалдары ретінде қарайтын мұндай әдет-ғұрыптарды жоққа шығарды”, деген сөзімен аяқтағым келеді.
Біз бұны керісінше дәлелдей алмаймыз, бірақ тыңдауға тұрарлық. Өйткені, жыныстар соғысы ешқашан адамзаттың абсолютті жеңісіне әкелген емес. Сөйте келе, біз бір – бірімізді тыңдауды үйренейік.
Смирнов С.Ю., ЖББ кафедрасының аға оқытушысы
