2024 жылғы 9 қыркүйекте “Bolashaq” Академиясында сағат 10:00-ден 12:00-ге дейін Қазақ ұлттық ойынынан тоғыз құмалақ турнирі өтті. Ол логикалық ойлауды, стратегиялық және тактикалық дағдыларды, сондай-ақ жеңіске жету үшін ойдағы қадамдарды дұрыс есептеу қабілетін дамыту мақсатында өткізілді.
Тарихқа аздап көз жүгіртсек, “Тоғызқұмалақ ойыны” – қазақтың ең көне ұлттық ойындарының бірі. Бұл логикалық және математикалық ойлауды, сондай-ақ ойлау жылдамдығын дамытуға бағытталған тақтадағы үстел ойыны. Ойын вари немесе калах сияқты ойындарды қамтитын манкала отбасына жатады. Ойынның негізі ежелгі моңғолдар мен түріктер арасында қасиетті деп саналған 9 саны (9х9=81 және 2х9х9=162).
Ғылыми әлемде оны “шопан алгебрасы” деп атады, өйткені ойын барысында қарсыластар барлық төрт негізгі математикалық әрекеттерді қолданады. Ойын тек санау жылдамдығына ғана емес, сонымен қатар тактикаға да негізделген.
Ойынның басты міндеті-қиыршық тастарды ойын тесіктеріне ауыстыру, мүмкіндігінше “қазанға”жинау. Жиналған қиыршық тастар сақтау шұңқырына жиналады. Ойыншылар кезекпен қимылдар жасайды. Бірінші айналым құқығына ие болған ойыншы өз қатарының кез-келген тесігінен біреуінен басқа барлық шарларды алып тастайды және оларды солдан оңға қарай жылжытады, әр келесі тесікке бір-бірден түсіреді, осылайша соңғы доп жаудың тесігіне түседі. Егер кезек аяқталғаннан кейін осы шұңқырдағы шарлардың саны жұп болып шықса, онда олардың барлығы ойыншының “олжасы” болып табылады және оның қазанына ауыстырылады.
Келесі айналымның құқығы қарсыласқа өтеді. Егер ойыншылардың бірінің шұңқырларында бірде-бір доп қалмаса, онда оның қарсыласы өз қатарының барлық шарларын өз қазанына апарады. Ойын ойыншылардың бірі өз қазанына 81-ден астам малтатас жинағанға дейін жалғасады (бұл ойыншы жеңеді) немесе екі ойыншы да 81 малтатас (тең) жинайды.
Турнирге біздің академияның ең озық спорттық студенттері қатысты. Ойын барысында барлық қатысушылар табандылық пен терең қызығушылық танытты. Жеңімпаздар мен жеңілгендер болған жоқ, өйткені спортта жеңілгендер жоқ – барлығы жеңеді!
Жылдың кез келген уақытында спортты жақсы көріңіз! Спорт – бұл дененің жастығы және рухтың саулығы!!
