12 сәуірде Қазақстанда посткеңестік елдерде әлі күнге дейін космонавтика күні деп аталатын Ғылым қызметкерлері күні атап өтіледі.
Жыл сайын 12 сәуірде атап өтілетін космонавтикалық күн – Қазақстан үшін ерекше мереке. Қазақстандық жерден ғарышқа алғашқы ғарышкер Юрий Гагарин ұшты. Байқоңыр кеңестік, ресейлік және шетелдік ғарыш кемелері жөнелтілетін негізгі базаға айналды.
Гагариннің ғарышға сәтті ұшуынан бір жыл өткен соң, КСРО-да 12 сәуір ресми түрде космонавтика күні деп белгіленді. 2011 жылы бұл күн Адамның ғарышқа ұшуының халықаралық күні болды.
1991 жылы ғарышқа ұшқан Тоқтар Әубәкіров соңғы кеңестік ғарышкер болды. Егер Кеңес Одағы үшін ол соңғысы болса, Қазақ КСР үшін, ал одан әрі Тәуелсіз Қазақстан үшін ол қазақстандық ғарышкерліктің тарихын өзгерткен алғашқы адам болды. Әубәкіровтен кейін ғарышқа 1994, 1998 және 2001 жылдары Талғат Мұсабаев, ал 2015 жылы Айдын Айымбетов жол салды.
Тоқтар Әубәкіров 1991 жылы 2 қазанда Қазақ халқының тарихында алғашқы ұшуын жасады, және ол Кеңес Одағының соңғы ғарышкері болды. Кеңес заманында әрбір ғарышкер Жерге оралғаннан кейін үкіметтің ең жоғары наградасын – Кеңес Одағының Батыры атағын алып отырды. Бірақ Әубәкіров бұл сыйлықты әлдеқайда ертерек, 1988 жылы әскери қызметін өткеру кезіндегі еңбегі үшін алды.1995 жылы Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін Тоқтар Әубәкіровке “Қазақстанның халық қаһарманы” атағы берілді. Кейін ол Қазақстан Президентінің космонавтика саласындағы кеңесшісі, Ұлттық ғарыш агенттігінің бірінші директоры болды.
Қазақстандық ғарышкерлер арасында ең көп ұшуды Талғат Мұсабаев жасады. Ол ғарышқа үш рет ұшты, онда ол бір жылға жуық уақыт өткізді, атап айтқанда 341 күн. Бүкіл тәулікті ғарышта өткізгеннен кейін Мұсабаев тіпті Гиннестің рекордтар кітабына енді. Оның соңғы рейсі 2001 жылы болды. 2005 жылы Мұсабаев “Бәйтерек” бірлескен Ресей-Қазақстан кәсіпорнының бас директоры болып тағайындалды. Жоба улы гептилдегі “Протон” зымыранының орнына Байқоңырда экологиялық таза зымыран тасығыштарды пайдалануға көшуді көздеді.
Айдын Айымбетов, қызметі тіпті шенеуніктің креслосында да ғарышкерлікпен тікелей байланысты болған экс-ғарышкерлердің бірі болар.
2009-2010 жылдары ол ҚР Ұлттық ғарыш агенттігі төрағасының кеңесшісі қызметін атқарды. Ал 2010-2011 жылдары Қазғарыштың Ғарыш қызметін дамыту департаментінің директоры болды. 2011-2014 жылдар аралығында “Сұлтанғазин атындағы ғарыштық зерттеулер институты” ЖШЕС ғарыштық технологияларды ақпараттық-білім берумен қамтамасыз ету бөлімі бастығының орынбасары болды.
Ал 2015 жылы “Союз ТМА-18М” ғарыш кемесі экипажының құрамында ғарышқа ұшты. Бұл Қазақстан үшін үлкен оқиға болды, өйткені Талғат Мұсабаевтың соңғы ұшуы 14 жыл бұрын, 2001 жылы болған.
Айымбетов орбитада 10 күн болып, жерге аман-есен оралды.
Ұшқаннан кейін 2016 жылдан 2021 жылға дейін “Қазақстан Гарыш Сапары “ҰК” АҚ-да жұмыс істеді. Ал 2021 жылы оны басқарып, Ұлттық компанияның басқарма төрағасы болды.
Қазақстандықтар жоғары атақтар мен мемлекеттік наградаларға ие болған космонавтика батырларымен мақтана алады. Байқоңыр ғарыш айлағынан жыл сайын жер орбитасына спутниктерді, ХҒС және ғарышкерлер үшін жүктерді шығаратын 20-дан астам зымыран ұшырылады.
