Бүгін біздің сүйікті қаламызға 88 жыл толады! Тарихтың кезекті парағы ауыстырылды-бұл біздің қала тұрғындарының үлкен еңбек және жетістіктер кезеңі. Қарағанды қаласы белсенді өмір сүруде. Қаланың келбеті өзгеруде. Қала картасында үнемі жаңа үйлер, кәсіпорындар — кафелер мен дүкендер, шаштараздар мен клиникалар, көптеген шеберханалар пайда болады. Қаланың өнеркәсіптік әлеуеті қайта жандануда.
Біз Қарағандыны мақтан тұтамыз – оның даңқты тарихы мен дәстүрлері, қазіргі жетістіктері мен басты байлығы-еңбекқор, талантты және мейірімді тұрғындар.
XIX ғасырда қала орнында ештеңе болған жоқ. 1833 жылы қойшы бала Аппақ Байжанов көмір тауып алған деген аңыз бар. XIX ғасырдың соңында көмір өндіруді алдымен орыс саудагерлері, содан кейін француз және ағылшын кәсіпкерлері бастады. Кеніштерде Большая Михайловка, Тихоновка, Зеленая балка және Новоузенка ауылдарының тұрғындары жұмыс істеді.
1931 жылы Қарағанды Шахтерлер қонысы жұмысшы поселкесі болып, ал 1934 жылы қала болып қайта құрылды
1930 жылы белсенді көмір өндірісі қалпына келтіріліп, КСРО азаматтары мен олардың отбасылары үшін жер аударылған (тәркіленген) жартылай жер учаскелері сияқты уақытша тұрғын үйлердің құрылысы басталды. Содан кейін Майқұдық, Жаңа Тихоновка және Пришахтинский кенттері салынды, онда жаңадан келген жұмысшылар мен мамандардың негізгі бөлігі қоныстанды. Ескі ауылдарда халық саны айтарлықтай өсті.
1930 жылы белсенді көмір өндірісі қалпына келтіріліп, КСРО азаматтары мен олардың отбасылары үшін жер аударылған (тәркіленген) жартылай жер учаскелері сияқты уақытша тұрғын үйлердің құрылысы басталды. Содан кейін Майқұдық, Жаңа Тихоновка және Пришахтинский кенттері салынды, онда жаңадан келген жұмысшылар мен мамандардың негізгі бөлігі қоныстанды. Ескі ауылдарда халық саны айтарлықтай өсті.
1931 жылғы 20 наурызда КазОАК өз бетінше бюджеті бар, КазОАК -ге тікелей бағынатын Қарағанды жұмыс кеңесін құруға қаулы етеді. Оның орталығы кейінірек қала құрамына кіретін Большая Михайловка ауылында болды. 1931 жылы Қарағанды Шахтерлер қонысы жұмысшы поселкесі, ал 1934 жылы қала болып қайта құрылды.
Қарағанды өзінің бүкіл тарихында “Қарағандыгипрошахт” және басқа да институттардың бас жоспары мен жобаларына сәйкес жоспарлы түрде және ретке келтіріліп салынды. Жақсы дайындалған сәулетшілер мен дизайнерлер жобаларды әзірлеу бойынша жұмыс жасады.
Жобалары бойынша Кеңес Одағының бірнеше қалалары салынған әйгілі сәулетші және қала салушы Александр Иванович Кузнецовтың басшылығымен Мәскеу сәулетшілері қаланың алғашқы бас жоспарын жасады (1934-1938). Жаңа қала 300 мың тұрғынға есептелген. Қоғамдық орталықтар жүйесі көлік магистральдарының тікбұрышты ұйымдастырылуымен және функционалды аймақтардың өзара орналасуымен сәтті шешілді. Қала жайлы және “адамға ауқымды” болуы керек еді.
1960 жылдардың аяғында Қарағанды халқының саны 300 мыңнан асты. Сәулетшілер мен қала құрылысшыларына кем дегенде 600 мың адамға арналған жаңа бас жоспар қажет екендігі белгілі болды. Жаңа бас жоспардың басты идеясы ескі мен жаңаны біріктіретін біртұтас қала құру болды. Қарқынды құрылыс басталған Қарағанды қаласының оңтүстік-шығыс ауданы қазіргі заманғы қала орталығын қалыптастыратын орынға айналды.
1960-1970 жылдар-кеңестік қала құрылысында “панельдер құрылысы” ретінде белгіленген уақыт. Қарағандының кеңес кеңістігіндегі басқа қалалар алдындағы артықшылықтарының бірі — талантты сәулетшілер, оның ішінде Станислав Ильич Мордвинцев (Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген сәулетшісі және Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты)[8] панельді үйлерді “иірілтіп” етіп, түспен ойнайтындай етіп салдырды.
1980 жылдары Қарағанды қаласының халқы 600 мыңнан астам тұрғынды құрады. Қаланың өзі де тез өсті. Жаңа қала құрылысы идеяларын сынау үшін “полигонға” айналған жаңа шағын аудандар пайда болды. Сәулетшілер мен қала құрылысшылары әртүрлі конфигурациялар мен қабаттардағы тұрғын үйлердің жарқын ансамблін құра алды. Бұл уақытта мәдени ескерткіштердің белсенді құрылысы жүріп, монументалды мүсіндер тұрғызылды. 1983 жылы Қарағандыда цирк салынды. Жоба өзінің қымбаттығы мен мақтанышына наразылық тудырды. Алайда, қала билігі республикадағы ең керемет және заманауи ғимараттардың бірін талап етіп, тұрғызды.
Келесі онжылдықта Қарағанды үшін де, Қазақстанның басқа қалалары үшін де экономиканың барлық салаларында, оның ішінде қала құрылысында да дағдарыс болды.
ХХІ ғасырдың басынан бастап қалада құрылыс қайтадан басталды: қала құрылысының алғашқы жоспарында қарастырылған негізгі көшелер қалпына келтірілуде, тұрғын үйлер, мәдени және әкімшілік ғимараттар қайта құрылуда, заманауи эстетика ережелеріне сәйкес жаңа сауда орталықтары салынуда, жаңа саябақтар салынуда.
Қазақстан тәуелсіздігінің 10 жылдығына орай Этнопарк салынды: шағын аумақта Қарағанды облысының ландшафты жаңғыртылды.
2011 жылдың 28 мамырында бәріне белгілі “Қай жерде-қай жерде? Қарағандыда” деген қанатты сөз тіркесіне ескерткіш ашылды.
