Біз 4 желтоқсанда “тұлға Плюс” психологиялық клубының отырысында тағы да кездестік. Оның тақырыбы: “Адам өз өмірінің мағынасын іздеуде”.
Клуб отырысын аша отырып, біздің түлектеріміз Анна Қазыбекова мен Таисия Бабаева шын мәнінде, мағынасы – ең басты өмірлік категория екенін атап өтті, өйткені ол адамның тағдырына деген өз көзқарасын анықтайды. Және жоғарылаған сайын зерделі және қалыптасқан адам өзін неғұрлым жетілген деп жариялайды.
“Мағына” ұғымын зерттеген психология ғылымындағы ең танымал ғалым – Виктор Эмиль Франкл.
4-курс студенті Руслан Саламов әйгілі австриялық психиатрдың, психологтың және невропатологтың күрделі және қайғылы тағдыры туралы шабыттана айтып берді, ол ғалымның рухы мен биіктігінен ғана емес, сонымен бірге өзінің эмоционалды жағдайы да қобалжулы еді, өйткені клуб отырысында бұл оның көпшілік алдында сөйлеген алғашқы сөзі болды. Ғылыми дебютпен, Руслан!
Ғалымның 92 жылдық өмірінде қуаныш пен уайым, сынақтар мен қайғы, ғылыми жаңалықтардың қуанышы болды. Руслан бізді ғалымның өмірінің маңызды кезеңдері мен шығармашылық өмірбаянымен таныстырды (гимназиядағы мектеп жылдарынан бастап, Вена университетінде медицинаны оқып үйрену, суицидтің алдын алу бөліміндегі қызмет, Терезиенштадт, Аушвиц, Түркхайм, Дахау концлагерьлеріне депортациялау, әлемге әйгілі “Өмірге “ИӘ” деп айт ” деген кітабына дейін хабардар етті. “Концлагерьдегі Психолог”, кітабында психиатрдың көзқарасы бойынша тұтқынның тәжірибесі сипатталған).
Әлемдегі ең әйгілі “Мағынаны іздейтін адам” кітабы туралы ой жүгірте отырып, Руслан оған ғалымның келесі ойлары қатты әсер еткенін атап өтті: “Мағынаға мән бере отырып, адам өзін-өзі жүзеге асырады”.
“Адам өмірі – мағынаны шексіз іздеу” – Виктор Франкльдің тағдыры туралы ғылыми ізденісі ойлау еркіндігімен және өзінің”Мен” екенін көрсете білуімен ерекшеленетінін түлек Алина Дулеева айтып өтті.
Сондықтан В. Франклдың тұжырымы Алина үшін соншалықты жақын: “Мағына – болмыстың қарқынын белгілеу….. Бүгінгі ерекше мағына-ертеңгі әмбебап құндылық”,- дейді ол Әрине, студенттің және ғалымның “өз өмірінің мағынасын жүзеге асыра отырып, адам өзін өзі жүзеге асырады” деген пікірімен келіспеу мүмкін емес.
Бірақ өмірдің мағынасын жоғалту экзистенциалды бұзылуды тудыруы мүмкін. Адамдардың мазасыздығы, тіпті өмірдің мағынасын бос іздеуден туындаған үмітсіздігі олардың рухани аштығын анықтайды. Сондықтан, бүгін “адам өз өмірінің мәні неде деп сұрамауы керек, керісінше оның өзі сұрақ қойылған адам екенін түсінуі керек”.
4 курс студенті Таисия Бабаева өзінің рефлексивті талдауымен өзін-өзі анықтауға және өмірдің мәнін іздеуге бағытталған жасөспірім кезең жеке адамның өмірлік көкжиегінің негізі бола алатындығын дәлелдеуге тырысты.
Түлек В. Франкльдің ой-пікірін адам өміріндегі онтогенездің маңызды кезеңі ретінде ювеналды кезеңнің психологиялық ерекшеліктерімен байланыстыра алды: “өмірдің мәні кем дегенде үш рет бірегей. Бірінші, өйткені ол бірегей адамның өміріне қатысты. Екінші рет, өйткені ол ерекше өмірлік жағдайға жатады. Үшінші рет, өйткені адам оны әр уақытта өзіне ғана тән деп санайды”.
Зерттелетін мәселені рефлексивті талдау нәтижелерін қорытындылай келе, мағынасы жастық шақта жеке тұлғаның қалыптасуының негізгі аспектісі болып табылады және олардың өмірлік мағыналарын түсіну бүкіл өмір жолының көкжиегін анықтайды деп қорытынды жасауға болады.
Ақпаратты дайындаған: психология ғылымдарының кандидаты, доцент Никифорова О. В.
