“Рухани Жаңғыру” бағдарламасы аясында үш бағыт бойынша іс-шаралар іске асырылуда:
-Жеке тұлғаны дамыту.
– Ұлттық бірегейлік және халықаралық позиция.
-Мемлекеттің, азаматтық қоғамның және жергілікті қоғамдастықтардың дамуы.
Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі (ҚР АҚДМ) тарапынан қолданыстағы 13 жобаға жаңа 4 арнайы жоба бойынша ұсыныстар енгізілді. “Еңбек – елдің мұраты”,” Құқық мәдениеті”,” Экономия – қоғам қуаты”, “Дәстүр мен құрылым” сияқты арнайы жобалар жеке тұлғаны дамытуға бағытталған.
Әрбір арнайы жобаға оны индикаторлармен және күтілетін нәтижелермен іске асыру тетігі егжей-тегжейлі сипатталған тұжырымдама әзірленді.
“Bolashaq” академиясының барлық білім беру бағдарламаларының кураторлық сағаттарында “Құқықтық мәдениет”арнайы жобасын іске асыру тұжырымдамасы талқыланды.
Өзектілігі. “Рухани жаңғыру” бағдарламасының қағидаттарының бірі бәсекеге қабілеттілік болып табылады және осы қағидатты толыққанды енгізу үшін халықтың құқықтық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар кешенін өткізу қажет. Құқықтық сауаттылықтың жеткіліксіз деңгейі азаматтардың құқықтарының бұзылуына, ал жазаланылмау салдары тәртіпсіздікке, заңнаманы бұзуға және басқа да заңсыз әрекеттерге әкеледі. Осыған байланысты, құқықтық мәдениетті қалыптастыру бойынша кешенді жұмыс жүргізу қажет, бұл “Рухани жаңғыру” бағдарламасының бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру жөніндегі қағидаттарының бірін іске асыруға жәрдемдесетін болады.
Жобаның мақсаты: Қазақстан халқының құқықтық мәдениеті мен құқықтық санасын қалыптастыру, құқықтық мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру
Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
-Құқықтық білім беру негіздерін дәріптеу бойынша кең ақпараттық науқан өткізу.
-Еңбек ұжымдарында құқықтың түрлі аспектілері бойынша оқыту дәрістерін ұйымдастыру және өткізу.
-Құқық бұзылған жағдайда қабылдануы қажет іс-әрекеттер бойынша халықпен шеберлік сыныптарын ұйымдастыру және өткізу.
-Өңірлерде Құқықтық мәселелер бойынша семинарлар ұйымдастыру және өткізу.
ҮЕҰ өкілдерін халықтың құқықтық санасын арттыруға бағытталған жобаларды іске асыруға тарту.
-Құқықтың түрлі салалары бойынша білім беру және тәжірибеге бағытталған іс-шаралар кешенін өткізу.
Арнайы жобаның (халық санатының) мақсатты аудиториясы.
Қазақстан Республикасының халқы: жастар, оқушылар, өзін-өзі жұмыспен қамтыған халық, мұғалімдер, оқытушылар, жұмыспен қамту орталықтарының клиенттері және т. б.
Стратегиялық серіктестер/ зәкірлік ұйымдар.
Арнайы жоба шеңберінде жергілікті атқарушы органдардың ҮЕҰ және қоғамдық бірлестіктермен, жұмыспен қамту орталықтарымен және өзге де білім беру мекемелерімен ынтымақтастыққа мүдделі білім беру ұйымдарымен әріптестігі жүзеге асырылады.
Іске асыру тетігі:
1. Тәжірибелі заңгерлер мен теоретиктер арасынан озық деңгейдегі сарапшылар пулын қалыптастыру. Бұл блокты іске асыру үшін құқық қорғау саласында жұмыс тәжірибесі бар үздік құқық мамандарының, заңгерлердің арасында іріктеу жүргізу қажет. Сарапшылар пулы халықтың құқықтық білімінің ағымдағы деңгейін айқындау және Жобаның білім беру компонентін өткізу үшін ақпараттық-әдістемелік материалдарды дайындау жөніндегі жұмысқа тартылатын болады. Сарапшылар пулы халықаралық құқық пен қолданыстағы қазақстандық құқықты қоса алғанда, түрлі бағыттар бойынша мамандарды қамтуға тиіс. Бұдан бөлек, бұл іспен айналысатын сарапшылар ҚАЖК және ҚР ІІМ өкілдерін белсенді қатыстыра отырып, халықаралық тәжірибенің ескерілуімен, ұсақ құқық бұзушылықтар үшін түзеу жұмыстарын енгізу мәселесі бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізетін болады.
2. Одан әрі жұмыс істеу үшін оқу бағдарламасын және ақпараттық материалдарды әзірлеу қажет (презентациялар, үлестірме материалдар және т.б.).
Сарапшылар пулының күшімен оқыту бағдарламалары әзірленетін болады, оның ішінде білім беру іс-шараларының негізгі тақырыптары айқындалатын болады. Тиімділікті арттыру мақсатында презентациялар мен үлестірме материалдар түрінде көрнекі ақпараттық материалдарды әзірлеу қажет. Ақпараттық материалдар барлық ниет білдірушілер үшін қолжетімді болуы тиіс. Материалдар ашылған сұрақтың негізгі мәнін қамтуы керек, ол түрлі-түсті және оңай қабылданатын болуы тиіс.
3. Өңірлерде жоба бойынша іс-шаралар өткізу жоспарын әзірлеу.
Жобаны өңірлерде, оның ішінде ауылдық жерлерде іске асыру жөніндегі республикалық іс-шаралар жоспарын әзірлеу қажет. Негізгі түйінді іс-шараларды, іс-шараларға қойылатын талаптарды және олардың ауқымын анықтау керек. Жоспарды әзірлеуге және оны іске асыруға ҮЕҰ өкілдерін тарту қажет, оның ішінде өңірлер мен ел деңгейінде халықтың құқықтық санасын арттыруға бағытталған әлеуметтік гранттық жобаларды іске асыру бойынша мәселені қарау қажет.
4. Өңірлік консультанттарды іріктеу (әрбір өңір үшін кемінде 2 консультант болуы тиіс)
Әрбір өңірде жұмыс істеу үшін кемінде 2 консультант іріктеледі, олар әрбір өңірде жобаның іске асырылуына жетекшілік ететін болады. Іс-шаралар жоспарының орындалуын бақылау, серіктестерді тарту және жоба бойынша жалпы ұйымдастырушылық мәселелерді шешу.
5. Өңірлік консультанттарды даярлау үшін тренингтер ұйымдастыру және өткізу және оларды бағдарламамен және жоба бойынша одан әрі жүргізілетін қызметпен таныстыру.
Жобаның осы блогын іске асыру үшін жалпы ұйымдастыру семинары өткізіледі, оның шеңберінде өңірлік консультанттар дайындалатын болады, олар кейіннен оны практикалық іске асырумен айналысатын болады. Әр аймақтан кем дегенде 2 адам қатыстырылады, олар бірнеше күн бойы жобамен, оның мәні және мазмұнымен танысады. Дайындалған өңірлік консультанттар өңірлердегі жобаның амбассадорлары болады.
Республикалық ұйымдастырушылық семинар аяқталғаннан кейін дайындалған консультанттар өңірлік жаттықтырушыларды даярлау мақсатында өңірлерде семинарлар өткізеді. Әрбір кеңесші-жаттықтырушымен келісім жасалатын болады. Консультанттарды даярлағаннан кейін іс-шаралардың негізгі бөлігі жүргізіледі.
6. Әр аймақта жобаның басталуы туралы ақпараттық науқанды бастау.
Жобаның осы міндетін іске асыру шеңберінде БАҚ-ты қатыстыру жоспарлануда. Әлеуметтік желілерде аккаунттар құру. Арнайы медиа-жоспар әзірленеді. Ақпараттық науқан шеңберінде nudge технологиясы бойынша (банктерде, жоғары оқу орындарында, вокзалдар мен әуежайларда, сондай-ақ СОО-да) плакаттар мен бейне роликтерді тарату көзделетін болады.
Сондай-ақ, білім беру курсынан өткен адамдардың заңгерлері ретінде қатысуымен “сот процесі” телевизиялық ойындарын ұйымдастыру ұсынылады. Теледидар ойыны алған білімдерін іс жүзінде қолдануды және өз құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін тәжірибе жинауды қамтиды. Ойынға білім беру іс-шараларының қатысушылары мен жобаның қатысушылары тартылатын болады. Телевизиялық ойындардың форматы мен өткізу уақыты жобаны іске асыру барысында жеке қаралатын болады.
7. ” Құқықтық мәдениет “ жобасы іс-шараларының 1 толқынын ұйымдастыру және өткізу
Әр өңірде ай сайын әзірленген бағдарламаға сәйкес жоба тақырыбы бойынша еңбек ұжымдарында, жұмыс істейтін де, жұмыс істемейтін де халықты қамти отырып, оқу орындарында кемінде 5 кездесу өткізіледі.
Кездесу форматы: презентация, сұрақ-жауап блогы. Кездесуді өткізу уақыты 40-тан 60 минутқа дейін. Қатысушылар саны 20 адамнан кем емес.
Жобаның осы кезеңін іске асыру шеңберінде елдің барлық өңірлерінде халықтың әртүрлі санаттарының қатысуымен азаматтарды құқықтық қорғау мәселелері бойынша пікірсайыстар мен пікірталастар ұйымдастырылатын болады. Өткізудің форматы мен нысаны дербес айқындалады.
«Құқықтық мәдениет» жобасының 2 толқынын ұйымдастыру және өткізу
Еңбек ұжымдарында және оқу орындарында дәрістер өткізу бойынша жұмыс жалғасуда.
Демалыс күндері немесе жұмыстан тыс уақытта барлық тілек білдірушілер үшін айына кемінде 2 рет халыққа қосымша мастер-кластар өткізіледі, бұл ретте іс-шараны хабарландыру барлық тұрғындардың қалауы бойынша іс-шараға қатысуға мүмкіндігі болуы үшін алдын ала жүргізіледі.
Іс-шараның ұзақтығы: 60 минуттан аспайды. Іс-шара нәтижелері бойынша қатысушылардың бейне пікірлері дайындалуда, олар әлеуметтік желілерде жарияланады және ақпараттық толқынның қажетті деңгейін жасайды.
«Құқықтық мәдениет» жобасының 3 толқынын ұйымдастыру және өткізу
Алдыңғы жұмыс кестеге сәйкес жалғасуда. Сондай-ақ ақпараттық штабта консультациялар өткізіледі, оған кез келген адам жүгіне алады. Консультациялар алдын ала тіркеу бойынша аптасына 2 рет жүргізіледі. Бұл кезеңде еңбек ұжымдарындағы дәрістер аяқталады.
«Құқықтық мәдениет» жобасы іс-шараларының 4 толқынын ұйымдастыру және өткізу
Ақпараттық штабта шеберлік сыныптары мен консультациялар жалғасуда. Сонымен қатар, өз құқықтарын қорғау мәселелері бойынша көбірек білгісі келетін адамдар үшін кемінде 3 семинар өткізіледі, бұл әр аймақта 2 күнге созылады. Әр семинарға қатысушылар саны кемінде 20 адам.
Семинарға қатысушыларды іріктеу конкурстық негізде жүргізіледі, мысалы, семинарға қатысу үшін олар кейбір шарттарды алдын ала орындауы тиіс: әлеуметтік желілерде адам құқықтары мәселесі бойынша қалыптасқан таптаурындар тақырыбына пост жазу, оны # хештегімен белгілеу және т. б. Әр аймақта 8000-нан астам адамды қамту керек.
8. Оқу орындарының білім беру бағдарламасына элективті пәнді енгізу.
Жобаны іске асыру барысында сарапшылар пулының күшімен заңгерлік емес мамандықтардың білім беру бағдарламасына енгізу үшін құқық негіздері бойынша оқу курсының әдістемелік ұсынымдары мен бағдарламасы әзірленетін болады. Оқу орындарының профессорлық-оқытушылық құрамымен талқылау жүргізілуде. Бұдан әрі қажетті оқу-әдістемелік материалдар әзірленеді және элективті пәнді білім беру процесіне енгізу бойынша жұмыс жүргізіледі.
Арнайы жобаның әкімшісі: ҚР ӘМ, ҚР БП, ҚР ЖС, ҚР БҒМ, ҚР ІІМ, ЖАО.
Іске асыру индикаторлары:
-Республикалық маңызы бар қалаларда (Нұр-сұлтан, Алматы, Шымкент) және ел өңірлерінде БАҚ-та және жарнамалық алаңдарда (билбордтар, қоғамдық көлік, ақпараттық стенділер) ақпараттық науқан өткізу;
– жүргізіліп жатқан жұмыстарға танымал адамдарды, қоғамдық пікір көшбасшыларын тарту ;
– әлеуметтік желілерде, танымал пабликтерде және блогерлерде, оның ішінде әлеуметтік желілердегі жоба парақшаларында жарияланымдарды орналастыру;
– арнайы жобаны іске асыру шеңберінде қамтылған халық саны 30 000-нан астам адам;
– ЖОО-лардың оқыту жүйесіне енгізу үшін оқыту бағдарламаларын құру;
– өткізілетін жұмысқа халықтың тартылуы;
– құқықтық мәселелер бойынша дайындалған тренерлердің саны бүкіл ел бойынша 500-ден астам адам.
Негізгі күтілетін нәтижелер:
– Өз құқықтары туралы ақпараттандырылған азаматтар санын арттыру
– Өздерінің құқықтық мәселелерін шешкен адамдар санын ұлғайту
– Ұсақ құқық бұзушылықтар деңгейін төмендету
– Құқықтық мәселелер бойынша консультанттардың санын арттыру.
