Уақыт өзінің шарттарын белгілейді және бүкіл мемлекеттердің modus vivendi ішкі мақсаттары мен міндеттерін өзгертеді. Біздің еліміз ХХ ғасырдағы дүрбелеңді бастан өткеріп, репрессиялық-тоталитарлық режимнің бұғауынан шығып, еркін, сенімді қадамдармен дамып келе жатқан тәуелсіз мемлекетке айналдық. Демократиялық негіздер мен дәстүрлер Қазақстан халқының бойына сіңгендігін, онсыз отансүйгіштік пен саясаттың негізсіз екендігін,экономика және ғылыми-техникалық прогресстің дамуы мүмкін еместігін әрбір адам түсінеді.
Әлемде бірнеше рет бірқатар елдерде проблемалар пайда болды, олар шешілгеннен кейін ел өмірінің мәдени, әлеуметтік және технологиялық парадигмаларында екіұшты және кейде түбегейлі өзгерістер болды.
Мен атом энергиясын қолдану тек оң немесе тек теріс деген ақиқат айтпаймын. Өткізудегі сақтық пен жайбарақаттық халықтың көпшілігіне әсер ете алмайды, бірақ референдум өткізу кезінде тиісті жауап қабылдаудағы асығыстық пен ұқыпсыздық ешкімге саяси дивидендтер әкелмейді.
Саяси саланың маманы-гуманитарлық емес, сандық есептеулерге ұмтылатын қоғам қайраткері бола отырып, мен өз кезегінде атом электр станциясының құрылысы белгілі бір елдің техникалық дамуын анықтамайтынын, тек халықтың дауысы арқылы ерікті шешімдер қабылдауға дайын екендігін көрсеткім келеді. Бұл нақты жағдайда, ол өз кезегінде техникалық немесе экономикалық аспектілерді толық білместен, талқыланатын мәселе тақырыбының нәзік нюанстарына енбестен өз пікірін екіұшты түрде білдіре алады.
Теориялық саясаттануда биліктің герменевтикасы мәселесі уақыттың осындай нақты сын-қатерлерін шешуге дайын белгілі бір тараптардың преференцияларын әзірлеудің айқын немесе жасырын процесін бекіту үшін ресурстарды табу мәселесі болып табылады, сайып келгенде, пікірлердің плюрализмі мен әртүрлі калибрлі мақсаттардың консенсусы кезінде жауапкершілікті өз қолына алуға дайын емес саяси жүйенің актісі ғана.
Сондай-ақ, саясатта мен түсіндіріп отырған тақырыпты түсіндіретін ұғымдар жоқ, саясат-бұл билікке қол жеткізудегі өршіл бәсекелестік, сондықтан да эталондық түрде біздің еліміз бір жағынан саяси құрылым немесе күрделі механизм ретінде, ал екінші жағынан Қазақстан халқы бірлесіп күш салып, одан жоғалтқаннан гөрі көбірек пайда көре алатынын атап өтемін. Бұл менің ойымша, келесі шарттарды сөзсіз орындау арқылы ғана мүмкін болады:
- АЭС салуға қаражат ел бюджетінің ішкі резервтерінен жинақталатын болады;
- Сыртқы экономикалық инфузиялар АЭС салу және пайдалану кезінде басқару тетіктері пайда болатын шетелдік бизнес пен ТҰК-ның қандай да бір ықпалынсыз тек қазақстандық кәсіпкерлердің инвестицияларына ауыстырылатын болады;
- Егер жобаны іске асыруға барлық жоғары оқу орындары, кәсіпорындар, зауыттар және туған қазақстандық индустрия мен өнеркәсіптің өзге де элементтері қосылатын болса, АЭС құрылысы шын мәнінде қазақстандық құрылыс болады;
- Жобаның басшылығы мен пайдаланушылары қазақстандық ғылыми-техникалық кадрларды, ғалымдарды, жұмысшыларды – жоспарлаудан бастап пайдалануға дейін пайдаланатын болады;
- Біздің атом электр станциясында алынған энергияның бірде-бір бөлігі “кордон үшін” бос бағамен кетпейді – бұл қатаң тыйым!;
- АЭС салу және пайдалану кезінде БАҚ, ҮЕҰ және жұртшылықты шектеусіз бақылау;
- Жобаны іске асырудың әрбір кезеңінде әділет және қаржы комитеті тарапынан қаражаттың жұмсалуын қадағалау бойынша үздіксіз және бейтарап бақылау.
Референдум Қазақстан халқының еркімен шешіледі және оның нәтижелері қандай болады, бұл еркін және демократиялық таңдау болып табылады!
