СӨС. Сібір жарасының алдын алу

Сібір жарасы (қатерлі карбункул) барлық түрдегі ауылшаруашылық және жабайы табиғаттың, сондай-ақ адамның аса қауіпті инфекциясы. Bacillus anthracis бактериясынан туындайды.

Денеден тыс сібір жарасы бактериясы оттегіге қол жеткізген кезде споралар түзеді, сондықтан ол жоғары температураға, кептіруге және дезинфекциялауға төзімді. Сібір жарасы бактерияларының споралары топырақта жылдар бойы сақталуы мүмкін; ауру жануарлардың нәжісі мен зәрімен ластанған жайылым немесе мал қорымдары көптеген жылдар бойы сібір жарасы спораларын сақтайды. Инфекция көзі-ірі қара (сиыр, бұлан, бұғы) және ұсақ мал( қой, ешкі), тұяқты жануарлар(жылқы ,шошқа), аз дәрежеде жабайы сүтқоректілер (қасқыр, түлкі, қоян, аю), одан да сирек иттер мен мысықтар, олар қоздырғышты несеппен және нәжіспен шығарады. Жануарлардың өздері топырақпен байланыста болған кезде, қоздырғышпен немесе сумен ластанған жемді жеген кезде, қоздырғыштың тесіктерін ингаляциялау арқылы жұқтырады.

Жануардың сібір жарасы бар екенін қалай түсінуге болады?

Егер ауру тез, жіті болса, жануар кенеттен, клиникалық белгілерсіз өлуі мүмкін. Егер ауру кешіктірілсе, қойлар мен ешкілерде қозу пайда болады, олар тістерін қайрайды, серуендеу кезінде күрт секірулер жасайды және құлап кетеді. Жануардың дене температурасы күрт көтеріледі. Ауыз және мұрын қуыстарынан қанды көбік шығады.

Ірі қара мен жылқыларда да қозу пайда болады, қорқынышты көзқараспен қарайды, дене температурасы 40-42 градусқа дейін көтеріледі, тыныс алуы үзік-үзік болады. Басталған қозу қысыммен ауыстырылады. Жануар құлап, басын артқа лақтырып, өледі. Ауыз бен мұрыннан қанды көбік азап шегу кезінде шығады. Жануардың өлімі, әдетте, 2-3 күнде болады.

Адамның жануардан жұқтыруы әдетте зақымдалған тері арқылы (98-99%), сирек жағдайларда ауа тамшылары арқылы немесе асқазан-ішек жолдары арқылы (ауру жануарлардың етін жегенде) болады. Адам ауру жануарға күтім жасау, мал сою, мал өнімдерімен (тері, тері, аң терісі, жүн, қылшық) жанасу арқылы сібір жарасын жұқтыруы мүмкін.

Инкубациялық кезең бірнеше сағаттан 14 күнге дейін созылады.

Сібір жарасы адамда қалай білінеді?

Тері (карбункулозды) формасы

Дененің негізінен ашық бөліктері зардап шегеді, әсіресе ауру бас, мойын, ауыз және мұрынныі шырышты қабығы карбункулдың шығуымен ауырады. Әдетте карбункул жалғыз болады, бірақ кейде олардың саны 10-20 немесе одан да көпке жетеді. Алдымен қызыл-көк дақ пайда болады және диаметрі 1-3 мм, жәндіктердің шағуының ізімен ұқсастығы бар, бірнеше сағаттан кейін ол папулаға айналады, қышу және күйдіру сезімі пайда болады. 12-24 сағаттан кейін папула диаметрі сұйықтықпен толтырылған 2-3 мм көпіршікке айналады ол қараңғыланып, қанданады. Тарау кезінде көпіршік жарылып, оның орнында қара қоңыр түбі бар, шеттері көтерілген жара пайда болады. Бір күннен кейін жара 8-15 мм жетеді. Диаметрі бойынша. 1-2 аптадан кейін жараның орталық бөлігі қара, ауыртпалықсыз тығыз қотырға айналады, оның айналасында айқын қызыл жиегі болады. Сыртқы жағынан, қотыр жалындағы көмірге ұқсайды, бұл аурудың осылай аталуына себеп болды ( Антра-көмір). Ал терінің зақымдануы карбункул деп аталды.

Өкпе формасы-споралардың ингаляциясынан туындайды және жиі өлімге әкеледі. Ол тез арада өтеді. Төс сүйегінің артында ауырсыну, ентігу, көбікті қанды қақырық пайда болады.

Ішек формасы ішкен кезде дамиды, қатты ауырсыну және кебулер, қанды құсу және диарея, дегидратация, безгек және қалтырау пайда болады.

Диагноз қоздырғыштың таза өсіндісі анықталған кезде қойыладыады.

Емдеу тек жұқпалы аурулар ауруханасында өтеді.

Сібір жарасы анықталған жағдайда “Ветеринария туралы” ҚР Заңының 27-бабына сәйкес 15 күн ішінде карантиндік іс-шаралар жүргізіледі.