2021 жылдың 23 маусымында “Руханият” ҒЗО Жалпы білім беру пәндері кафедрасының меңгерушісі Е.Б. Қасеновпен бірлесіп, барлық білім беру бағдарламаларының студенттері арасында “Рухани Жаңғыру” бағдарламасының “Жаңа гуманитарлық білім. “Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық” арнайы жобасы аясында Эдвард Вади Саидтың “Ориентализм” тақырыбындағы зерттеу жұмысының талқылауын өткізді.
Лекторийдің мақсаты: Үздік әлемдік үлгілердегі гуманитарлық білім бағыттары бойынша студенттердің мемлекеттік тілде білім алуына жағдай жасау
Міндеттері: 1. Студенттердің кәсіби дағдыларын арттыруға және гуманитарлық пәндер бойынша білім көкжиегін кеңейтуге ықпал ету.
- Электрондық ресурстармен студент жастардың тұрақты жұмысын ұйымдастыру: https://ruh.kz – https://100kitap.kz
– https://openedu.ru/тегін курстардан өту үшін
-білімді жүйелеу және жаңарту үшін “Bolashaq”академиясы сайтының “Кітапхана ” бөлімімен жұмыс істеу.
Заманауи ақпараттық орта жағдайында тұлғаның оқырмандық мәдениетін дамыту
Соңғы екі онжылдықта Батыс тарихнамасында дәстүрлі шығыстанудың әдістері мен тәсілдері жиі сынға ұшырады, олар әдетте “Шығыстану” терминімен белгіленеді. Оның шығу тегі ежелгі дәуірден грек-парсы соғыстарының нәтижесінде Азия-Еуропа дихотомиясы пайда болған кезден басталады. Крест жорықтары дәуірі Еуропаның Шығыс елдерімен тұрақты байланыстарының негізін қалады.
Алайда, соңғы уақытта батыс өркениеті түбегейлі этникалық өзгерістерге ұшырауда – Шығыс елдерінен келген иммигранттардың үлкен ағымы Еуропа мен Америка елдеріне құйылуда, олар батыс қоғамына ішінара бейімделіп, онда орын алған көптеген стереотиптерді сынға алды.
Батыста алғашқылардың бірі болып әлемге әйгілі американдық ғалым және палестиналық қоғам қайраткері Эдвард Вади Саид (1935-2003) ориенталистикадағы ескі тәсілдерді сынға алды. Оның өмір тарихы өткен ғасырдың 50-70 жылдарындағы көптеген американдық иммигранттарға тән. Ол 1935 жылы Иерусалимде дүниеге келген. 1947 жылы оның отбасы босқын ретінде Каирге туыстарына көшті. 1951 жылы туыстары Саидты Массачусетс штатындағы Маунт Хермон дайындық мектебіне оқуға жіберді. Принстон университетін бітіргеннен кейін ол Гарвардқа түсіп, онда философия докторы дәрежесін алды және Колумбия университетінде салыстырмалы әдебиеттану профессоры болды.
1967 жылғы араб-израиль соғысы Саид үшін Шығыстану тәсілдерін зерттеуге және сыни қайта қарауға серпін болды.
“Ориентализмді” талдауда ғалым бұл сөздің үш негізгі мағынасын анықтады. Саидтың айтуынша, Шығысты зерттейтіндердің бәрі ориенталистер, ал олардың айналысатын істері ориентализм деп аталады. Сонымен қатар, ол соңғы уақытта “Ориенталистика” термині осы оқу процесіне қатысты басым қолданылатындығын көрсетеді. Бұл терминнің мағынасы тым белгісіз болғандықтан, ол өзін еуропалық отаршылдықтың тәкаппарлығына душар етті.
Ориентализмнің ойлау тәсілі ретіндегі екінші мағынасы Шығыс пен Батыстың онтологиялық және эпистемологиялық айырмашылығына негізделген. Сонымен, үшіншісі- ориентализм Шығысты бағындырудың батыстық стилі ретінде көрініс береді.
Соңғы уақытқа дейін шығыстану – Батыста пайда болған, тәуелсіз мәнге ие болған және XVIII-XIX ғасырларда ғылыми негізге қойылған пән. Алайда, ориентализм әдістемесі өте қайшылықты болды және жеке теоретиктер үшін қызу пікірталас тақырыбына айналды. 1978 жылы Нью-Йоркте Эдвард Саидтің “Шығыстану” кітабының шығуы, ғасырдың соңғы ширегіндегі ең ықпалды жұмыстардың бірі, қазіргі шығыстану ғылымын өте қиын жағдайға душар етті.
Эдвард Вади Саид-Колумбия университетінің салыстырмалы әдебиет және ағылшын тілі профессоры. Қазіргі уақытта Саид қойған мәселелер тарих үшін де, филология үшін де өзекті.
Осы кітапты пайдаланатын әлемдік университеттер: University of Oxford; Stanford University; University of Cambridge; Harvard University; Princeton University; University of California, Berkeley; Brown University; Columbia University; Yale University.
Лекторий қатысушылары осы оқулықты талқылауға белсенді қатысып, келесі сұрақтарға жауап беруге тырысты:Сіз Эдвард Вади Саид айтқан “Шығыстану” ұғымының мағынасымен келісесіз бе, әлде өз көзқарасыңыз бар ма?
– Шығыс пен Батыстың онтологиялық айырмашылығы неде?
– Сіз осы бағыт бойынша қандай зерттеулермен таныссыз?
-Шығыс пен Батыстың эпистемологиялық айырмашылығы неде?
“Ориентализм” атты зерттеу жұмысында Эдвард Вади Саид ориентализмнің пайда болуын Еуропаның Орта және Таяу Шығыстағы ғасырлар бойғы үстемдігімен байланыстырды. Ол Батыстың шығыс әлемін қабылдауға біржақты және үстірт көзқарасын сынға алады және жан-жақты талдау жүргізуді ұсынады. Кіріспеде автор ориентализмнің өзара тығыз байланысты ғылыми, академиялық, саяси және әлеуметтік, идеологиялық сипаттамаларына назар аудара отырып, оны екі топқа бөледі: жасырын және айқын.
Бұл кітап гуманитарлық білімге ерекше әсер етті және отарлаудан кейінгі зерттеулердің бастауы болды. Автор өз еңбегінде осы тақырыптағы көптеген зерттеулер Шығыстың шынайы табиғатын ашпайды және жарияланбас бұрын Шығыс әлемі туралы кез-келген ой белгілі бір сүзгіге ұшырайды дейді. Дәлел ретінде ол Ұлыбритания, Франция және АҚШ ғалымдарының шығыстық мәтіндерін мысалға келтіреді. “Батысқа өзін басқалардан ерекшелеу үшін мүлдем қарама-қарсы әлем қажет. Батыс бұл үшін Шығысты пайдаланып, өзіне пайдалы тұжырымдаманы қалыптастыруға күш салды”, – дейді автор.
Бұл ауқымды жұмыс (Эдвард Вади Саид: “Ориентализм”. Баспа: Penguin books, 2003-396 б.) тек студенттерге ғана емес, сонымен қатар Батыс пен Шығысқа жаңа көзқараспен қарағысы келетін барлық оқырмандарға арналған. https://openu.kz/ru/book/orientalizm
«Руханият» ҒЗО
ЖБП кафедрасы
