Жолдаудың ережелері жөнінде құқықтық және қаржылық пәндер кафедрасының доценті К.К.Садықова сөз сөйледі.
Мемлекет басшысының жолдауы елдің болашақтағы дамуын және ертеңгі күнге бетбұрыс жасауын айқындады. Бұл барлық бағыттарды, ел тағдырын дамыту үшін маңызды. Қазақ халқының әрбір азаматының өзекті мәселелерін шешуге арналған жаңа Жолдау еліміздің дамуы мен халқымыздың өмірінде көптеген жаңалықтар болатынын көрсетті.
Президент Жолдауында еліміздің саяси және әлеуметтік – экономикалық даму перспективаларына қатысты мәселелер баяндалды. Қасым-Жомарт Тоқаев өткен сессияда жемісті жұмыс жүргізілгенін, атап айтқанда, 102 заң, оның ішінде қоғамдық бақылауға, адам саудасына қарсы күреске қатысты заңдар қабылданғанын және ғылым мен технология саясатын, жылу энергетикасын және басқа да мәселелерді реттейтін заңдар күшіне енгенін атап өтті.
Президент өз сөзінде одан әрі жұмыстың нақты бағыттарын айқындады. Бұл ақша-кредит саясаты мен фискалдық саясат арасындағы сәйкессіздікті жою; инвестициялық ахуалды және бизнесті жүргізу үшін қажетті жағдайларды жақсарту бойынша үздіксіз жұмыс; елдің өнеркәсіптік әлеуетін толыққанды пайдалану үшін кешенді шаралар қабылдау; елдің инфрақұрылымның кадрлық әлеуетін біртіндеп арттыруға қатысты өзекті мәселелерді шешу; елдің кадрлық әлеуетін біртіндеп арттыру; ұлт денсаулығын нығайту және әлеуметтік қолдау жүйесін жаңғырту жөнінде кешенді шаралар қабылдау; экологиялық жағдайды жақсарту; Мемлекеттік басқарудың тиімділігін барынша арттыру қажет; қоғамда заң мен тәртіп идеологиясын орнату қажеттілігі.
Мемлекет басшысы әлеуметтік салаға, әсіресе балаларды қорғауға ерекше көңіл бөлінетінін атап өтті. Ол Ұлттық қордан қаражатты балалардың шоттарына аударуға, әкімшілік заңмен жазаланатын балаларды құмар ойындарға тартқан адамға, кәмелетке толмаған балаларға қатыгездік жасағаны үшін жазаны қатаңдатуға, балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, әйелдер мен балаларға қатысты қылмыстардың алдын алуға арналған Заңның қабылдануының дәлелі ретінде келтірілді. Сондай-ақ, Президент қазір көптеген азаматтардың бірнеше несиелері бар екенін және бұл өте өзекті, қоғамдық қауіпке айналғанын атап өтті. Ол бұл бағытта арнайы заңдар қабылданғанын және халықтың әл-ауқатын жақсартуға ықпал ететін басқа да көптеген шаралар қабылданғанын атап өтті.
Мемлекет басшысы сондай-ақ сарбаздардың денсаулығы мен қауіпсіздігі үшін ең алдымен армия басшылығы мен құқық қорғау мекемелерінің басшылары жауапты екенін атап өтті.
“Армия қатарында заң мен тәртіпті сақтау-ең маңызды міндет. Жастар отан алдындағы борышын өтеу үшін әскерге барады. Біздің жас сарбаздарымыз өз міндеттерін еш алаңдамай орындауы үшін армия қатарында ең алдымен темір тәртіп болуы керек. Қарулы күштер мен басқа да күш құрылымдары бұл талапты қатаң түрде орындауы керек. Әрбір ата-ана әскерге кеткен баласы үшін мемлекетімізге сенеді. Сондықтан әскер басшылығы мен құқық қорғау органдарының басшылары бірінші кезекте сарбаздардың денсаулығы мен қауіпсіздігіне жауап береді”, – деді Президент.
Жол-көлік оқиғалары қоғамды қатты алаңдатады. Жыл басынан бері жол-көлік оқиғаларында 1300-ден астам адам қаза тауып, 16 мыңнан астам азамат зардап шекті. Тіпті олардың арасында бүкіл отбасымен қайғылы жағдайға ұшырағандар бар. Президент жол-көлік инфрақұрылымын жақсарту және жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттігін атап өтті. Бұл тек жергілікті ғана емес, республикалық жолдар мәселесі екендігі атап өтілді және осы салаға жауапты мекеме автомобильдердің техникалық жағдайын тиісті бақылау қажеттілігі туралы ескертті. Президент жүргізушілердің дайындық деңгейінің төмендеуіне, арнайы дайындықсыз жүргізуші куәлігін алуға алаңдаушылығын білдірді.. Бұл тұрғыда үкімет, әкімдер, ішкі істер министрлігі жұмыс істеуі керек, ал депутаттар бұл мәселені басты назарда ұстауы керек екендігі атап өтілді.
Президент өз Жолдауында елдің кадрлық әлеуетін біртіндеп арттырудың маңыздылығын атап өтті. Атап айтқанда, ол экономиканы білікті мамандармен қамтамасыз ету, бірінші кезекте су, энергетика, құрылыс және басқа да салалардағы кадрлардың байқалған тапшылығын жою, болашақта сұранысқа ие мамандықтар үшін білікті мамандар даярлау қажеттігіне тоқталды. Бұл бағытта елімізде барынша қолдау көрсетуді қажет ететін 23 белгілі шетелдік жоғары оқу орындары жұмыс істей бастады. Президенттің айтуынша, мамандарды даярлауға мемлекеттік тапсырыс біртіндеп артып, үздік университеттердің нақты сектормен байланысы нығая түседі. Сондай-ақ, ғалымдардың Шетелдегі тағылымдамасын “академиялық туризмге”айналдыруға болмайды деп ескертілді.
Президент мәлімдеген негізгі мақсат-азаматтардың табысын арттыру және осы жолмен жүру үшін әділ Қазақстан құру. Менің ойымша, бұл дұрыс, өйткені бізде бұл үшін барлық мүмкіндіктер бар. Жолдауда айтылған жаңа Салық кодексін қабылдау, көлік логистикасы, теміржол саласындағы жаңа тарифтік мәселе, атом энергетикасына қажеттілік, жасанды интеллект, цифрландыру, табиғатқа ұқыпты қарау, туризмді дамыту, су ресурстарын сақтау, кадр мәселесі, грант, 2025 жыл жұмысшы мамандықтары, білім беруді жетілдіру, мемлекеттік тапсырыс, бұқаралық спортты дамыту, әлеуметтік проблематиканы арттыру экономикалық жағдайды, мемлекеттік басқаруды жетілдіру, азаматтардың қаржылық сауаттылығын арттыру, қаржы саясатын озық саясатқа ауыстыру, мемлекеттік басқарудың тиімділігін, әділдігін жетілдіру, заң үстемдігін жоғары деңгейге, тәртіпке көтеру мәселелеріне ерекше назар аударылды. Мұның бәрі халыққа, қоғамға, мемлекетке даму, өркендеу үшін қажет. Осыған байланысты бұл Жолдау қазір біздің мемлекетіміздің барлық аумақтарында басқарушылық, оқу-өндірістік салаларда, мемлекеттік емес ұйымдарда кеңінен талқыланып, қолдау табуда.
Мемлекет басшысы бірлік бар жерде тірлік бар екенін еске салып, өзінің Жолдауының түйінді сәтінде ел азаматтарын елімізге адал қызмет етуге, терең білім алуға және қажымай еңбек етуге шақырды.
Референдум туралы сұрақ:
Қазақстан энергетика секторын трансформациялаудың маңызды кезеңінде тұр. Қазіргі уақытта Қазақстанның энергетикалық секторы елімізде өндірілетін барлық электр энергиясының шамамен 70% -ын қамтамасыз ететін көмір электр станцияларына қатты тәуелді. Алайда, бұл модель күрделі мәселелерге тап болады.
Біріншіден, жұмыс істеп тұрған станциялардың тозу деңгейі жоғары, 70%-ға жетеді.
Екіншіден, елімізде электр энергиясын тұтыну жыл сайын 3% – ға өсуде.
Жалпы, Энергетика министрлігінің болжамына сәйкес, 2035 жылға қарай Қазақстанда электр энергиясын тұтыну 152,4 млрд. квт/сағ жетеді деп күтілуде. Сонымен бірге, қолданыстағы электр станциялары тек 135 млрд.квт/сағ қамтамасыз ете алады. Бұл энергияға тәуелділікке және елдің энергия нарығының қауіпсіздігінің төмендеуіне әкеледі.
Атом электр станциясы бұл мәселені шеше алады. Атом электр станциясы 60 жылдан астам уақыт бойы тұрақты энергиямен қамтамасыз ете алады. Атом станциялары жұмыс істеген кезде парниктік газдар шығарындылары болмайды.
Дүниежүзілік ядролық қауымдастықтың мәліметтері бойынша, қазіргі уақытта әлемде 415 ядролық энергетикалық реактор (ЯЭР) жұмыс істейді, ал тағы 62-сі құрылыс үстінде. ЯЭР-дің ең көп саны АҚШ-та (94), Францияда (56), Қытайда (56), Жапонияда (12), Ресейде (36) және Оңтүстік Кореяда (26) орналасқан.
Атом электр станциялары әлемдегі ең қауіпсіз және сенімді қондырғылардың бірі болып саналады. Дегенмен, адамдар мен қоршаған ортаға теріс салдары бар апаттар болуы мүмкін. Мұндай апаттардың ықтималдығын азайту үшін АЭХА-ға мүше мемлекеттерге атом электр станцияларының қауіпсіздік деңгейін арттыру мақсатында халықаралық қауіпсіздік нормаларын қолдануға көмек көрсетеді.
АЭХА-ның әлемдік тәжірибесі мен ұсынымдары негізінде қазақстандық тарап танымал француз инжинирингтік компаниясы Assystem мақұлдаған ұсынылатын технологияларды бағалаудың өзіндік жүйесін әзірледі. 13 жоба зерттелді, 5 III + буын реакторлары іріктелді. Технология жеткізушілері-Қытай, Ресей, Оңтүстік Корея және Франциядан келген 4 компания. Бұл елдердің қауіпсіздігі уақытпен тексерілген маңызды ядролық энергетикалық қуаты бар. АҚШ-пен бірге олар реакторларды пайдалану бойынша әлемдік бестікке кіреді. III буынның жетілдірілген нұсқасы – III буын реакторлары+. Олар III буын реакторларының конструкцияларымен салыстырғанда қауіпсіздікті жақсартуды ұсынады. Олар үш негізгі мәселені шешеді: қауіпсіздік, шығындарды азайту және жаңа құрастыру технологиялары. Екінші буын реакторларымен салыстырғанда III буын реакторлары екі есе ұзаққа созылады. Реактор корпусын толық күрделі жөндеуге және ауыстыруға дейін 100 жылға дейін ұзарту мүмкіндігімен 30 емес, 60 жыл. III + буын реакторларының дизайнына қосымша қауіпсіздік функциялары енгізілді. Оператордың әрекетін немесе электрондық құрылғылардың жұмысын қажет етпейтін пассивті қауіпсіздікке баса назар аударылды.
